Acta Natura et Scientia
ISSN (Online): 2718-0638

Original article    |    Open Access
Acta Natura et Scientia 2024, Vol. 5(2) 168-179

Türkiye’nin Eklem Bacaklı ve Yumuşakça Üretiminin Tahmini

Hülya Eminçe Saygı & Sefa Acarlı

pp. 168 - 179   |  DOI: https://doi.org/10.61326/actanatsci.v5i2.283

Publish Date: December 27, 2024  |   Number of Views: 23  |  Number of Download: 31

PDF Download

Abstract

Bu çalışmada Türkiye’nin eklem bacaklı ve yumuşakça üretiminin otoregresif bütünleşik hareketli ortalama (ARIMA) yöntemi ile geleceğe yönelik tahmin modeli geliştirilmiştir. Eklem bacaklı ve yumuşakça üretim miktarının tahmininde uygun modelin belirlenmesi için ARIMA modelinin seçiminde performans ölçüm kriterleri olarak kök ortalama kare hatası (RMSE), ortalama mutlak hata (MAE) ve ortalama mutlak yüzde hata (MAPE), Theil’in U değeri kullanılmıştır. Sonuç olarak bu seçim kriterlerinin seriye en iyi uyan modellerin toplam çift kabuklular üretimi için ARIMA (1,0,1) iken kafadan bacaklılar, karından bacaklılar, toplam yumuşakça üretimi, toplam eklem bacaklı üretimi ve genel toplam (yumuşakça + eklem bacaklılar) üretimi için ise ARIMA (1,0,0) olduğu belirlenmiştir. ARIMA (1,0,0) modeli sonuçlarına göre 2030 yılında toplam yumuşakça ve eklem bacaklı üretimi için üretim miktarında azalış eğilimi öngörülmektedir. Kafadan bacaklı üretiminde ise artış eğilimi tahmin edilmektedir. Dolayısıyla, geleceğe yönelik yapılan modelleme çalışmalarında daha yüksek doğrulukta sonuçlar elde edilebilmesi adına seçilecek veri setinin daha odaklanmış şekilde seçilmesi yararlı olacaktır. İklim değişikliği, müsilaj, kaçak avcılığa bağlı olarak stok yönetimindeki düzensizlikler, istilacı türlerin girişi, hastalıklar, yasal düzenlemeler ve balıkçılık yönetimi politikaları gibi çeşitli faktörler bu türlerin üretim miktarı üzerinde doğrudan etkilidir. Bu nedenle, yumuşakça ve eklem bacaklı türlerinin üretiminin sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi için uygun politikalar planlanmalıdır. Sonraki çalışmalarda balıkçılık yöneticileri ve karar vericiler için gelecekteki üretim miktarlarının tahmin edilmesinde üretimi tetikleyen bu faktörlerin de dikkate alınması yapılacak tahminlerin doğruluğunu artıracaktır.

Keywords: Kafadan bacaklı, Karından bacaklı, Çift kabuklu, Üretim, ARIMA

How to Cite this Article?

APA 7th edition
Saygi, H.E., & Acarli, S. (2024). Türkiye’nin Eklem Bacaklı ve Yumuşakça Üretiminin Tahmini. Acta Natura et Scientia, 5(2), 168-179. https://doi.org/10.61326/actanatsci.v5i2.283

Harvard
Saygi, H. and Acarli, S. (2024). Türkiye’nin Eklem Bacaklı ve Yumuşakça Üretiminin Tahmini. Acta Natura et Scientia, 5(2), pp. 168-179.

Chicago 16th edition
Saygi, Hulya Emince and Sefa Acarli (2024). "Türkiye’nin Eklem Bacaklı ve Yumuşakça Üretiminin Tahmini". Acta Natura et Scientia 5 (2):168-179. https://doi.org/10.61326/actanatsci.v5i2.283

References
  1. Acarlı, S., Acarlı, D., & Kale, S. (2023). Çanakkale Boğazı’nda kritik düzeyde tehlike altında olan Pinna nobilis (Linnaeus 1758) popülasyonunun son durumu. U. Özekinci, E. Ş. Çelik & Y. Şen (Eds.) Çanakkale’de Su Ürünleri, Balıkçılık ve Denizcilik (ss. 301-315). Nobel Bilimsel Eserler. [Google Scholar]
  2. Acarli, D., Acarli, S., & Kale, S. (2021). The effects of mucilage event on the population of critically endangered Pinna nobilis (Linnaeus 1758) in Ocaklar Bay (Marmara Sea, Turkey). Acta Natura et Scientia, 2(2), 148-158. https://doi.org/10.29329/actanatsci.2021.350.09 [Google Scholar] [Crossref] 
  3. Ahern, M., Thilsted, S., Oenema, S., & Kühnhold, H. (2021). The role of aquatic foods in sustainable healthy diets. UN Nutrition Discussion Paper. [Google Scholar]
  4. Arısoy, H., Bayramoğlu, Z., Ağızan, K., & Ağızan, S. (2021). Global growth trend in fisheries and current situation in Turkey. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 38(4), 499-505. https://doi.org/10.12714/egejfas.38.4.11 [Google Scholar] [Crossref] 
  5. Bjørndal, T., Dey, M., & Tusvik, A. (2024). Economic analysis of the contributions of aquaculture to future food security. Aquaculture, 578, 740071. https://doi.org/10.1016/j.aquaculture.2023.740071 [Google Scholar] [Crossref] 
  6. Box, G.E.P., & Jenkins, G.M. (1976). Time Series Analysis: Forecasting and Control. Holden-Day. [Google Scholar]
  7. Candemir, S., & Dağtekin, M. (2020). Türkiye su ürünleri üretimi ve yeterlilik endekslerinin tahmini. Acta Aquatica Turcica, 16(3), 409-415. https://doi.org/10.22392/actaquatr.700858 [Google Scholar] [Crossref] 
  8. Chakraborty, K., & Joy, M. (2020). High-value compounds from the molluscs of marine and estuarine ecosystems as prospective functional food ingredients: An overview. Food Research International, 137, 109637. https://doi.org/10.1016/j.foodres.2020.109637 [Google Scholar] [Crossref] 
  9. Costello, C., Cao, L., Gelcich, S., Cisneros-Mata, M. Á., Free, C. M., Froehlich, H. E., Golden, C. D., Ishimura, G., Maider, J., Macadam-Somer, I., Mangin, T., Melnychuk, M. C., Miyahara, M., de Moor, C. L., Naylor, R., Nøstbakken, L., Ojea, E., O’Reilly, E., Parma, A. M., … Lubchenco, J. (2020). The future of food from the sea. Nature 588, 95–100. https://doi.org/10.1038/s41586-020-2616-y [Google Scholar] [Crossref] 
  10. Costello, C., Ovando, D., Clavelle, T., Strauss, C. K., Hilborn, R., Melnychuk, M. C., Branch, T. A., Gaines, S. D., Szuwalski, C. S., Cabral, R. B., Rader, D. N., & Leland, A. (2016). Global fishery prospects under contrasting management regimes. Proceedings of the National Academy of Sciences, 113(18), 5125-5129. https://doi.org/10.1073/pnas.1520420113 [Google Scholar] [Crossref] 
  11. Çakmak, E., Aksungur, N., Firidin, Ş., Aksungur, M., Çavdar, Y., Kurtoğlu, İ. Z., Başçınar, N. S., Akbulut, B., Savaş, H., Üstündağ, E., Alkan, A., Ergün, H., Ertekin, A., Zengin, B., Serdar, S., Fidan, D., & Özkan, B. (2011). Karadeniz Alabalığı (Salmo trutta labrax Pallas, 1811)’nın özel sektöre kazandırılması. Proje Sonuç Raporu. TAGEM/HAYSÜD/2006/09/03/02. [Google Scholar]
  12. Çöteli, F. T. (2022). Ürün Raporu Su Ürünleri 2022. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEPGE) Yayın No: 355. [Google Scholar]
  13. Danovaro, R., Fonda Umani, S., & Pusceddu, A. (2009). Climate change and the potential spreading of marine mucilage and microbial pathogens in the Mediterranean Sea. PLoS ONE, 4(9), e7006. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0007006 [Google Scholar] [Crossref] 
  14. FAO FishStat. (2024). FAO Fisheries and Aquaculture Global Statistical Collections. The Food and Agriculture Organization (FAO) of the United Nations. Retrieved on June 30, 2024, from https://www.fao.org/fishery/en/fishstat [Google Scholar]
  15. FAO, (2024). The State of Food Security and Nutrition in the World 2024. The Food and Agriculture Organization (FAO) of the United Nations. Retrieved on June 30, 2024, from https://openknowledge.fao.org/server/api/core/bitstreams/2be6c2fa-07b1-429d-91c5-80d3d1af46a6/content [Google Scholar]
  16. FAO. (2021). FAO Yearbook. Fishery and Aquaculture Statistics 2019. The Food and Agriculture Organization (FAO) of the United Nations. Retrieved on June 30, 2024, from https://doi.org/10.4060/cb7874t [Google Scholar] [Crossref] 
  17. FAO. (2022). The State of World Fisheries and Aquaculture 2022. Towards Blue Transformation. The Food and Agriculture Organization (FAO) of the United Nations. Retrieved on June 30, 2024, from https://doi.org/10.4060/cc0461en [Google Scholar] [Crossref] 
  18. FAO. (2020). The State of World Fisheries and Aquaculture 2020. Sustainability in action. The Food and Agriculture Organization (FAO) of the United Nations. Retrieved on June 30, 2024, from https://doi.org/10.4060/ca9229en [Google Scholar] [Crossref] 
  19. Gün, A., & Kızak, V. (2019). Dünyada ve Türkiye’de su ürünleri üretiminde istatistiki durum. Menba Kastamonu Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 5(2), 25-36. [Google Scholar]
  20. Heimann, T., & Delzeit, R. (2024). Land for fish: Quantifying the connection between the aquaculture sector and agricultural markets. Ecological Economics, 217, 108090. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2023.108090 [Google Scholar] [Crossref] 
  21. Kale, S. (2020). Trend analysis and future forecasting of marine capture fisheries production of Turkey. Research in Marine Sciences, 5(4), 773-794. [Google Scholar]
  22. Kale, S., & Berber, S. (2020). Trend analysis and comparison of forecast models for production of Turkish crayfish (Pontastacus leptodactylus Eschscholtz, 1823) in Turkey. Yuzuncu Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 30(Additional issue), 973-988. https://doi.org/10.29133/yyutbd.761275 [Google Scholar] [Crossref] 
  23. Kale, S., Acarlı, S., Vural, P., & Acarlı, D. (2021). Trend analysis for the global fishery and aquaculture production of the grooved carpet shell Ruditapes decussatus (Linnaeus, 1758) (Mollusca: Bivalvia). Proceedings of the III. Balkan Agricultural Congress, Türkiye. pp.46. [Google Scholar]
  24. Kobayashi, M., Msangi, S., Batka, M., Vannuccini, S., Dey, M. M., & Anderson, J. L. (2015). Fish to 2030: The role and opportunity for aquaculture. Aquaculture Economics & Management, 19(3), 282-300. https://doi.org/10.1080/13657305.2015.994240 [Google Scholar] [Crossref] 
  25. Kumlu, M., Sarıipek, M., & Beksarı, A. (2021). Karides Biyolojisi ve Yetiştirme Teknikleri. https://www.tarimorman.gov.tr/BSGM/Belgeler/Icerikler/Su%20%C3%9Cr%C3%BCnleri%20Yeti%C5%9Ftiricili%C4%9Fi/KARI%CC%87DES%20BI%CC%87YOLOJI%CC%87SI%CC%87%20VE%20YETI%CC%87S%CC%A7TI%CC%87RME%20TEKNI%CC%87KLERI%CC%87.pdf (Erişim Tarihi: 30.06.2024) [Google Scholar]
  26. Kuşat, M., & Kuşat, N. (2019). Su ürünleri sektörü rekabet gücü analizi: Türkiye ve 5 lider ülke örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 15(1), 43-54. [Google Scholar]
  27. Kuyumcu, N. S. (2024). Türkiye’deki Akdeniz midyesi (Mytilus galloprovincialis Lamarck, 1819) yetiştiriciliğinin mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerileri [Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi]. [Google Scholar]
  28. Kuyumcu, N. S., & Acarli, S. (2023). Türkiye’deki Akdeniz midyesi (Mytilus galloprovincialis Lamarck, 1819) yetiştiricilik sektörünün mevcut durumu. Proceedings of the 6th International Eurasian Conference on Biological and Chemical Sciences, Türkiye. pp. 285. [Google Scholar]
  29. Lattos, A., Papadopoulos, D. K., Feidantsis, K., Karagiannis, D., Giantsis, I. A., & Michaelidis, B. (2022). Are marine heatwaves responsible for mortalities of farmed Mytilus galloprovincialis? A pathophysiological analysis of Marteilia infected mussels from Thermaikos Gulf, Greece. Animals, 12(20), 2805. https://doi.org/10.3390/ani12202805 [Google Scholar] [Crossref] 
  30. Mazlum, Y., Demirci, A., Şimşek, E., & Demirci S. (2024). An assessment on harvest, exports and marketing income relationships of freshwater crayfish in Türkiye. Momona Ethiopian Journal of Science, In press. [Google Scholar]
  31. Ozan, S., & Başer, U. (2024). Sürdürülebilir balıkçılık mümkün mü? Turkish Journal of Agriculture – Food Science and Technology, 12(1), 109-115. https://doi.org/10.24925/turjaf.v12i1.109-115.6186 [Google Scholar] [Crossref] 
  32. Ralston, N. V., Raymond, L. J., Gilman, C. L., Soon, R., Seale, L. A., & Berry, M. J. (2024). Maternal seafood consumption is associated with improved selenium status: Implications for child health. Neurotoxicology, 101, 26-35. https://doi.org/10.1016/j.neuro.2024.01.003 [Google Scholar] [Crossref] 
  33. Ranz, R. E. R. (Ed.). (2021). Arthropods - Are They Beneficial for Mankind? IntechOpen. https://doi.org/10.5772/intechopen.77940 [Google Scholar] [Crossref] 
  34. Savun-Hekimoğlu, B., & Gazioğlu, C. (2021). Mucilage problem in the semi-enclosed seas: recent outbreak in the Sea of Marmara. International Journal of Environment and Geoinformatics, 8(4), 402-413. https://doi.org/10.30897/ijegeo.955739 [Google Scholar] [Crossref] 
  35. Smaal, A. C., Ferreira, J. G., Grant, J., Petersen, J. K., & Strand, Ø. (2019). Goods and services of marine bivalves. Springer Nature. https://doi.org/10.1007/978-3-319-96776-9 [Google Scholar] [Crossref] 
  36. Teh, L., Teh, L. C. L., & Sumaila, U. R. (2023). Global fisheries: Livelihood impact of overfishing: Technical report: November 30, 2022. The University of British Columbia (UBC) Faculty Research and Publications Fisheries Centre Research Report 31(2). https://doi.org/10.14288/1.0433133 [Google Scholar] [Crossref] 
  37. Trondsen, T., Braaten, T., Lund, E., & Eggen, A. E. (2004). Health and seafood consumption patterns among women aged 45–69 years. A Norwegian seafood consumption study. Food Quality and Preference, 15(2), 117-128. https://doi.org/10.1016/S0950-3293(03)00038-7 [Google Scholar] [Crossref] 
  38. TÜİK, (2024). Su Ürünleri İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu. https://data.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 09.08.2024) [Google Scholar]
  39. Yıldız, H., Acarlı, S., Doyuk, S. A., Kuyumcu, N. S., & Vural, P. (2023). Çanakkale’de Akdeniz Midyesi (Mytilus galloprovincialis Lamark, 1819) Yetiştiriciliği’nin Dünü, Bugünü ve Yarını. [Google Scholar]
  40. U. Özekinci, E. Ş. Çelik & Y. Şen (Eds.) Çanakkale’de Su Ürünleri, Balıkçılık ve Denizcilik (ss. 273-290). Nobel Bilimsel Eserler. [Google Scholar]
Meta
Vol. 5 (2)
Download
Metric
History
Related

Volume 5 Issue 2

December 2024

All Manuscript

Acta Natura et Scientia

Copyright © 2025 Acta Natura et Scientia.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License. CC BY
All elements of this website were created using the BOQ™ - Intelligent Webverse System.