Research article | Open Access
Acta Natura et Scientia 2025, Vol. 6(1) 76-91
Çanakkale Koşullarında Farklı Azot ve Fosfor Dozlarının Nanede (Mentha spp.) Morfolojik Özellikler ve Uçucu Yağ Üzerine Etkileri
pp. 76 - 91 | DOI: https://doi.org/10.61326/actanatsci.v6i1.376
Publish Date: June 26, 2025 | Single/Total View: 0/0 | Single/Total Download: 0/0
Abstract
Çanakkale koşullarında üç farklı nane tür ve tipinde (Mentha × piperita L. var Mitcham, M. piperita ve M. spicata), 3 farklı azot dozu (Kontrol, 4 kg/da ve 8 kg/da) ve 3 farklı fosfor dozunun (Kontrol, 3 kg/da ve 6 kg/da) verim ve tarımsal özellikleri üzerine olan etkinin araştırıldığı bu çalışma 2021-2022 yıllarında Çanakkale ili Sarıcaeli Köyünde gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ilk yılında bitki boyu ve uçucu yağ oranları, ikinci yıla göre daha düşük olmuştur. Araştırmanın ikinci yılında ise; yeşil herba verimi, drog herba verimi, kuru madde oranı ve uçucu yağ verimi, daha fazla olmuştur. Denemede bitki boyu genellikle 4 kg’lık azot dozuna kadar artış göstermiş, bu dozdan sonra azalmıştır. Bitki boyu olarak en yüksek değer M. piperita’da kg azot 3 kg fosfor uygulamasından elde edilmiştir. Yıllar ortalamasına bakıldığında uçucu yağ oranına açısından en iyi sonuç M. spicata’da 4 kg/da azot ve 3 kg/da fosfor uygulamasından elde edilmiştir. En fazla uçucu yağ verimi 4 kg azot ve 3 kg’lık fosfor dozunda (M. piperita L. Mitcham 5,95 l/da, M. piperita 5,55 l/da ve M. spicata 5,80 l/da) belirlenmiştir, Çanakkale koşullarında M. spicata tipi nane için en yüksek verimin alındığı 4 kg/da azot 3 kg/da fosfor dozunda gübre kullanılarak üretilmesinin uygun olacağı ve alternatif olarak ta M. piperita L. Mitcham tipi nanenin yer alabileceği ortaya çıkmıştır.
Keywords: Nane, Uçucu yağ, Tıbbi aromatik bitkiler, Azot, Fosfor
How to Cite this Article?
APA 7th edition
Izci, B. (2025). Çanakkale Koşullarında Farklı Azot ve Fosfor Dozlarının Nanede (Mentha spp.) Morfolojik Özellikler ve Uçucu Yağ Üzerine Etkileri. Acta Natura et Scientia, 6(1), 76-91. https://doi.org/10.61326/actanatsci.v6i1.376
Harvard
Izci, B. (2025). Çanakkale Koşullarında Farklı Azot ve Fosfor Dozlarının Nanede (Mentha spp.) Morfolojik Özellikler ve Uçucu Yağ Üzerine Etkileri. Acta Natura et Scientia, 6(1), pp. 76-91.
Chicago 16th edition
Izci, Bahri (2025). "Çanakkale Koşullarında Farklı Azot ve Fosfor Dozlarının Nanede (Mentha spp.) Morfolojik Özellikler ve Uçucu Yağ Üzerine Etkileri". Acta Natura et Scientia 6 (1):76-91. https://doi.org/10.61326/actanatsci.v6i1.376
References
- Abbass, A. J. (2009). The effect of nitrogenous and phosphate fertilizers of the properties on the vegetative growht and aromatical oil yield of local mint (M. spicata L.). American-Eurasian Journal of Sustainable Agriculture, 3(2), 262-265. [Google Scholar]
- Açıkgöz, N., Akkaş, M. E., Moghaddam, A. F., & Özcan, K. (1994). Tarist. PC’ler için bir agro istatistik program. Tarla Bitkileri Kongresi, İzmir, Türkiye. ss.13. [Google Scholar]
- Ahsan, S. A. (1999). Examine some of the factors influencing the quantity and quality attributes of the aromatic oils in mint, melon. [Ph.D. Thesis, The University of Baghdad]. [Google Scholar]
- Alsafar, M. S., & Al-Hassan, Y. (2009). Effect of nitrogen and phosphorus fertilizers on growth and oil yield of indigenous mint (M. longifolia L.) Biotechnology, 8(3), 380-384. [Google Scholar]
- Anwar, M., Chand, S., & Patra, D. D. (2010). Effect of graded levels of NPK on fresh herb yield, oil yield and oil composition of six cultivars of menthol mint (Mentha arvensis Linn.). Indian Journal of Natural Products and Resources, 1, 74-79. [Google Scholar]
- Başer, K. H. C. (1997). İlaç ve baharat bitkilerinin ilaç ve alkollü içki sanayilerinde kullanımı (Yayın No: 39). İstanbul Ticaret Odası Yayınları. [Google Scholar]
- Baydar, H. (2007). Tıbbi, aromatik ve keyf bitkileri bilimi ve teknolojisi (Genişletilmiş 2. Baskı, Yayın No: 51). Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. [Google Scholar]
- Baylav, N. (1968). Eczacılık tarihi. Yörük Matbaası. [Google Scholar]
- Bayram, E., Kırıcı, S., Tansı, S., Yılmaz, G., Arabacı, O., Kızıl, S., & Telci, İ. (2010). Tıbbi ve aromatik bitkiler üretimin artırılması olanakları. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı, ss. 437-456. [Google Scholar]
- Baytop, T. (1999). Türkiye’de Bitkiler ile tedavi, geçmişte ve bugün. (Sayı: 550). İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları. [Google Scholar]
- Bhardwaj, S. D., & Kaushal, A. N. (1989). Effect of nitrogen levels and harvesting management on quality of essential oil in peppermint cultivars. Indian Perfumer, 33, 182-195. [Google Scholar]
- Ceylan, A. (1978). Menemen ekolojik koşullarında M. piperita L., M. spicata L. türlerinin bazı agronomik ve teknolojik özellikleri üzerinde araştırma. (Yayın No: 379). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. [Google Scholar]
- Ceylan, A. (1983). Tıbbi bitkiler-II. (Yayın No: 175). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. [Google Scholar]
- Clark, R. J., & Menary, R. C. (1980). Environmental effects on peppermint (Mentha piperita L.) II. Effect of temperature on photosynthesis, photorespiration and dark respiration in peppermint with reference to oil composition. Australian Journal of Plant Physiology, 7(6), 693–697. https://doi.org/10.1071/PP9800693 [Google Scholar] [Crossref]
- Ellialtıoğlu, Ş., Sevengör, Ş., & Sezik, E. (2008). Şanlıurfa’da nane tarımının geliştirilmesi üzerinde çalışmalar. Kişisel Bilgi Notu. http://www.agri.ankara.edu.tr/bahce/1099_11810 24037.pdf (Erişim tarihi: 10 Mayıs 2025) [Google Scholar]
- Faydaoğlu, E., & Sürücüoğlu, M. S. (2011). Geçmişten günümüze tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanılması ve ekonomik önemi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 11(1), 52-67. [Google Scholar]
- Figueiredo, A. C., Barraso, J. G., Pedro, L. G., & Scheffer, J. J. C. (2008). Factors affecting secondary metabolite production in plants: volatile components and essential oils. Flavour and Fragrance Journal, 23(4), 213–226. https://doi.org/10.1002/ffj.1875 [Google Scholar] [Crossref]
- Franz, C., Ceylan, A., Hölzl, J., & Vömel, A. (1984). Influence of the growing site on the quality M. piperita L. oil. Acta Horticulturae, 144, 145-150. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1984.144.18 [Google Scholar] [Crossref]
- Heeger, F. E. (1956). Hanbuch der Arznei-und Gewürzpflanzenbones. Dentschv Bauernverlag. [Google Scholar]
- İpek, A. (2007). Tıbbi adaçayı (S. officinalis) hatlarında azotlu gübrelemenin herba verimi ve bazı özellikler üzerine etkileri. [Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi]. [Google Scholar]
- Kokkini, S. (1992). Essential oils taxonomic markers in Mentha. In R. M. Harley & T. Reynolds (Eds.), Advances in Labiatae Science (pp. 325-334). Royal Botanic Gardens. [Google Scholar]
- Kokkini, S., Karousou, R., & Lanaras, T. (1995). Essential oils of spearmint (Carvone rich) plants from the Island of Crete (Greece). Biochemical Systematics and Ecology, 23(4), 425-430. https://doi.org/10.1016/0305-1978(95)00021-L [Google Scholar] [Crossref]
- Kothari, S. K., & Sing, U. B. (1995). The effect of row spacing and nitrogen fertilization on scotch spearmint (M. gracilis Sole). Journal of Essential Oil, 287-297. https://doi.org/10.1080/10412905.1995.9698521 [Google Scholar] [Crossref]
- Lacy, M. L., Stephens, C. T., Green, R. J., & York, A. C. (1981). Mint production in the midwestern United States. North Central Region Extension Publication. No:155, 18pp. [Google Scholar]
- Maffei, M., Codignola, A., & Fieschi, M. (1986). Essential oil from M. spicata L. (spearmint) cultivated in Italy. Flavour and Fragrance Journal, 1 (3), 105-109. https://doi.org/10.1002/ffj.2730010303 [Google Scholar] [Crossref]
- Mahmoud, S. S., & Croteau, R. B. (2003). Menthofuran regulates essential oil biosynthesis in peppermint by controlling a downstream monoterpene reductase. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 100(24), 14481–14486. https://doi.org/10.1073/pnas.2436325100 [Google Scholar] [Crossref]
- Mahmoud, S. S., & Croteau, R. B. (2003). Menthofuran regulates essential oil biosynthesis in peppermint by controlling a downstream monoterpene reductase. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 100(24), 14481–14486. https://doi.org/10.1073/pnas.2436325100 [Google Scholar] [Crossref]
- Munsi, P. S. (1992). Nitrogen and phosphorus nutrition response in Japanese mint cultivation. Acta Horticulture Medical & Aromatic Plants. 306 (International Symposium on Medicinal and Aromatic Plants, XXIII IHC), 58. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1992.306.58 [Google Scholar] [Crossref]
- Nelson, C. E., Early, R. E., & Mortensen, M. A. (1971). Effect of growing method and rate and time of nitrogen fertilization on peppermint yield and oil composition. Washington Agricultural Experiment Station Circular, 541, 1–17. [Google Scholar]
- Özel, A., Gür, M. A., & Özgüven, M. (1997). Harran Ovası koşullarında biçim zamanının nane (Mentha piperita L.)’de drog verimleri ve uçucu yağ oranlarına etkisi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiriler Kitabı, Samsun, Türkiye. ss. 352-356. [Google Scholar]
- Özgüven, M., & Kırıcı, S. (1999). Farklı ekolojilerde nane (Mentha) türlerinin verim ile uçucu yağ oran ve bileşenlerinin araştırılması [Research on yield, essential oil, contents and components of mint (Mentha) species in different ecologies]. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23(5), 465-472. [Google Scholar]
- Öztürk, M. (1996). Batı Anadolu’nun Mentha türlerinin sistematiği ve ekolojisi üzerine gözlemler (Proje No: TBAG-142). TÜBİTAK. [Google Scholar]
- Piccaglia, R., Dellacecca, V., Marotti, M., & Giovanelli, E. (1993). Agronomic factors affecting the yields and the essential oil composition of peppermint (Mentha piperita L.). Acta Horticulture, 344, 29-40. https://doi.org/10.17660/ActaHortic.1993.344.4 [Google Scholar] [Crossref]
- Ram, M., & Kumar, S. (1997). Yield improvement in the regenerated and transplanted mint Mentha arvensis by recycling the organic wastes and manures. Bioresource Technology, 59(2-3), 141-149. https://doi.org/10.1016/S0960-8524(96)00159-9 [Google Scholar] [Crossref]
- Sangwan, N. S., Farooqi, A. H. A., Shabih, F., & Sangwan, R. S. (2001). Regulation of essential oil production in plants. Plant Growth Regulation, 34, 3-21. https://doi.org/10.1023/A:1013386921596 [Google Scholar] [Crossref]
- Şarer, E., Yağmur Toprak, S., Otlu, B., & Durmaz, R. (2011). Composition and antimicrobial activity of the essential oil from Mentha spicata L. subsp. spicata. Journal of Essential Oil Research, 23(1), 105-108. https://doi.org/10.1080/10412905.2011.9700435 [Google Scholar] [Crossref]
- Saxena, A., Singh, J.N., 1995. Effect of irrigation, mulch and nitrogen on yield and composition of Japanese mint (Mentha arvensis L. subsp. haplocalyx var. piperascens) oil. Journal of Agronomy and Crop Science, 175(3), 183-188. https://doi.org/10.1111/j.1439-037X.1995.tb00209.x [Google Scholar] [Crossref]
- Telci, I., Demirtas, I., Bayram, E., Arabaci, O., & Kacar, O. (2010). Environmental variation on aroma component of pulegone/piperitone rich spearmint (Mentha spicata L.). Industrial Crops and Products, 32(3), 588-592. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2010.07.009 [Google Scholar] [Crossref]
- Telci, İ. (2001). Farklı nane (Mentha spp.) klonlarının bazı morfolojik, tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi üzerinde bir araştırma. [Determination of some morphological, agronomical and technological characters of different mint (Mentha spp.) clones]. [Doktora Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi]. [Google Scholar]
- Telci, İ., Bayram, E., Yılmaz, G., & Avcı, B. (2006). Variability in essential oil composition of Turkish basils (Ocimum basilicum L.). Biochemical Systematics and Ecology, 34(6), 489-497. https://doi.org/10.1016/j.bse.2006.01.009 [Google Scholar] [Crossref]
- Telci, I., Incekara Sahbaz N., Yilmaz, G., & Tugay, M. E. (2004). Agronomical and chemical characterization of spearmint (Mentha spicata L.) originating in Turkey. Economic Botany, 58(4), 721-728. https://doi.org/10.1663/0013-0001(2004)058[0721:AACCOS]2.0.CO;2 [Google Scholar] [Crossref]
- Tuğay, M. E., Kaya, N., Yılmaz, G., Telci, I., & Dönmez, E. (2000). Tokat ve çevresinde yaygın olarak bulunan bazı aromatik bitkilerin bitkisel ve teknolojik özellikleri. TOGTAG-1690 TÜBİTAK Proje Raporu. [Google Scholar]
- Üstün, Ç. (1998). Santral sinir sistemine etkili tıbbi bitkilerin tarihsel süreç içinde ve günümüz tedavisindeki yeri. [Doktora Tezi. Ege Üniversitesi]. [Google Scholar]
- Weiss, E. A. (1997). Essential oil crops. CAB International. [Google Scholar]
- Zheljazkov, V. D., Cantrell, C. L., & Astatkie, T. (2010). Study on Japanese cornmint in Mississippi. Agronomy Journal, 102(2), 696-702. https://doi.org/10.2134/agronj2009.0275 [Google Scholar] [Crossref]
